فَإِذَا لَقِیتُمُ الَّذِینَ کَفَرُوا فَضَرْبَ الرِّقَابِ حَتَّى? إِذَا أَثْخَنْتُمُوهُمْ فَشُدُّوا الْوَثَاقَ فَإِمَّا مَنًّا بَعْدُ وَإِمَّا فِدَاءً حَتَّى? تَضَعَ الْحَرْبُ أَوْزَارَهَا ? ذَ?لِکَ وَلَوْ یَشَاءُ اللَّهُ لَانْتَصَرَ مِنْهُمْ وَلَ?کِنْ لِیَبْلُوَ بَعْضَکُمْ بِبَعْضٍ...(محمد : 4)
پس چون با کسانی که کفر ورزیدهاند برخورد کنید، پس (باید همتتان) زدن گردنهاشان و گردنکشانشان (باشد) تا هنگامی که آنان را (در کشتار) از پای درآوردید. پس (اسیران را) به شدت در بند کشید؛ در نتیجه یا (بر آنان) منّت نهید (و آزادشان کنید) و یا فدیه بگیرید (که عوضشان را از اسیرانتان بازپس گیرید) تا جنگ، سنگینیهایش را فرونهد. این است (دستور خدا) و اگر خدا بخواهد، از ایشان انتقام میکشد، ولی (فرمان پیکار داد) تا برخی از شما را به وسیلهی برخی (دیگر) بیازماید.
ضرب الرقاب" به میان آمده و اینجا اشاراتى چند است: زدن گردنها که کشتنى است قطعى و از نظر تاکتیک جنگى تنها زخمى کردن دشمنان کافى نیست، که براى ریشه کن کردن آنان گردنهاى این گردنکشان بایستى قطع گردد، و معنى دیگر رقاب از رقبه به معناى بندگى است که این بندگان شیطان بایستى محو گردند، و در صورت اول چرا به جاى رئوس، رقاب آمده؟ نکته این است که گویى اینها فاقد سرهاى انسانى مىباشند، چنانکه در آیه (8: 12) از آن تعبیر به" فوق الأعناق" شده به معنى بالاى گردنها، که لفظ سر در این دو آیه نیامده، و نیز به معناى گردنکشان کفر است، زیرا در جنگ محور کشتار همانانند که براى شکست دشمن نخست بایستى گردنکشان و سردمداران دشمن را نابود کرد.
این جریانها تا هنگام شکست قطعى آنان ادامه دارد که گروهى کشته و گروهى فرارى و گروهى هم دستگیر شوند، و نسبت به گروه آخرین در صورت مصلحت جنگى آنان را به گونهاى مجانى آزاد کنند و یا با مصلحتى دیگر در برابر آزادیشان فدیه و بدلى دریافت کنند و این بدل اعم است از بدل مالى و مهمترش بدل شخصى است که به جاى هر یک از دستگیر شدگان مسلمان کافرى را رها سازند و بالاخره همه و همه این تاکتیکهاى جنگى بر مبناى نظرات رئیس کل قوا و فرماندار جنگ است که در صورت عدم عصمتش بایستى با کاردانى و مشورت انجام گیرد.
در هر صورت اگر خدا بخواهد بدون جنگ و بدون تاکتیکهاى جنگى کفار را مغلوب مىسازد، ولکن" لیبلو بعضکم ببعض" که بایستى در این برخوردها که آزمونى است بزرگ آزموده شوید، و سنت اسباب و مسببات همچنان برقرار است، جز در مواردى استثنایى مانند پیروزى مسلمانان در جنگ بدر و فتح مکه.
منبع : ترجمان فرقان آیت الله صادقی تهرانی