الف) عربی
1- "الفرقان فی تفسیر القرآن بالقرآن و السنّه"
تفسیر ادبی، علمی که در آن کل آیات قرآن در زمینه های فلسفی، عرفانی، اخلاقی، فقهی، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و سایر جهات مناسب آیات به صورت مقارن با کتب آسمانی دیگر شرایع و با استفاده از سایر آیات خود قرآن و احادیثی موافق قرآن تفسیر شده است.
این تفسیر زمینه ای برای اقوال ندارد، بلکه برمبنای نصّ و یا ظاهر آیات قرآن، تحلیلهایی عمیق و گسترده دارد که احتمالاتی برخلاف آیات را برهمین مبنا ردّ می کند، مثلاً در فقه قرآنی هیچ گونه تقیدی به فتاوای مذاهب گوناگون فقه اسلامی نیست، گرچه ضروری یا مشهور باشند، و روایاتی را هم که موافق قرآن باشند، اعم از روایات شیعه و سنّی پذیرفته و آنچه مخالف است، در هر صورت مردود می سازد و در کلّ، این تفسیر در سلک تفاسیر شیعه وسنّی، بی نظیر و یا کم نظیر است که نظرات و قواعدی را که برخلاف قرآن است، کلّا مردود ساخته و تمامی مبانی علوم را از دلالتهای صریح و یا ظاهر قرآنی، استفاده می کند. دلیل تشریع و شرعی را منحصر به قرآن می داند، زیرا در آیاتی از قبیل (اتل ما اوحی الیک من کتاب ربّک لا مبدّل لکلماته و لن تجد من دونه ملتحداً) که برای رسول گرامی مرجعی رسالتی و وحیانی بجز قرآن ندانسته، با این توضیح که اگر، سنتی قطعی از حضرتش به ما رسیده که نه موافق قرآن است و نه مخالف آن، این سنّت هم از موارد استفاده های ویژه ی رسالتی از حروف مقطعه و رمزی قرآن است و سنّت حضرتش از نصّ یا ظاهر و یا اشارات رمزی قرآنی مستفاد است، در علوم پیشرفته ی عصری هرگز، تحمیلی بر قرآن ندارد، بلکه کلّا تحملها و پذیرشهای دلالتهای قرآنی است، مانند حرکات زمین که از آیاتی مانند آیه ی 25 مرسلات استفاده شده برمبنای (ألم نجعل الارض کفاتاً. أحیائاً و أمواتاً) که کفات در لغت اصلی عربی به معنای پرنده ای سریع السیر است که در این سیر سریع جمع کرده، زمین نیز در عین سرعت پروازش، در فلک فضایی خودش سرنشینان زنده و مرده اش را زیر بالهای نیروی جاذبه ی عمومی همچنان نگهبان است. و نیز برحسب آیه ی 29 سوره ی شوری که (و من آیاته خلق السماوات و الارض و ما بثّ فیهما من دابّه و هو علی جمعهم اذا یشاء قدیر): و از نشانه های خدا آفرینش آسمانها و زمین است و آنچه را از جنبندگان در این میان پراکند و او هنگامی که می خواهد، برگردآوریشان تواناست.
این (هُم:شان) که مرجعش خرمندانند، دلیل است براینکه این گردآوری آینده، عاقلان زمینی و آسمانی را شامل است و دست کم در این آیه دو مطلب مهم بازگو شده: 1ـ وجود جنبندگانی در آسمانها همچون زمین، 2ـ نزدیک شدن عقلای زمینی و آسمانی در آینده ای به یکدیگر، که از نمونه هایش سفرهای پیشرفته ی کیهانی خواهد بود.
در حقیقت تفسیر قرآن به معنای پرده برداری از مجملات آن نیست، زیرا قرآن در کل نور، بیان، تبیان، برهان و ... است و از مسلمات اسلامی این است که از تمامی نوشته ها و گفته های وحیانی تا چه رسد به غیر وحیانی، از نظر فصاحت و بلاغت برتر و در بالاترین اوج اعجاز و بیانگری است و هرگز ابهامی ندارد تا مفسر آن را برطرف سازد، بلکه تفسیر نخست تفسیر افکار مفسر است که آنها را از غبارها و نظرات غیر مطلق یا غلط گوناگون بپیراید و سپس با نگرشی عمیق در خود آیات به دو صورت فردی و جمعی بنگرد و همانگونه که خدا هرگز نیازی به دیگران ندارد، بلکه دیگران دست نیاز سوی حضرتش دارند، قرآن نیز در بیان حقایق وحیانی اش نه در لغات و نه در سایر جهاتش نیازی به دیگران ندارد، بعد دوم پس از این تفسیر که از نظر علمی و عقلی و حتی لغوی، پرده برداری از کوتاه نگریهاست، نوبت به استفسار می رسد که آیات را با آیات مشابهش معنا کردن است چراکه قرآن خود، مفسر خود است و مفسران تنها مستفسرانند، زیرا پاسخ هرگونه پرسش مکلفان از قرآن، با بررسی و نگرشی صحیح در خود قرآن نمایان است.
2ـ "حوار بین الهیین و المادّیین"
این کتاب دارای مفصلترین بحثهای ریشه ای درباره ی نظرات خداپرستان و دیگران برمبنای فطرت، عقل، علم و حس می باشد که در جمع به گونه ی مناظره ای حاضر و غائب برمبنای هر عقیدتی قدمهایی استوار به سوی اثبات خالق یگانه ی متعال برداشته ایم. ما در این بحث ها به گفته های گوناگون دانشمندان تا کنون بسنده نکرده ایم، بلکه درباره ی نظراتی هم که احیاناً در آینده پیش می آید، به گفتگو پرداخته ایم.
3ـ "عقائدنا"
این کتاب که نیز به گونه ی مناظره است، عقاید گوناگون را درباره ی سه اصل توحید، نبوّت و معاد برمبنای کتب آسمانی و با نگرشی علمی و عقلانی عمیق با علمای ادیان گفتگو کرده ایم و کلّا مطالب این کتاب مستند به دلائلش می باشد.
4ـ "مقارناتٌ بین الکتب السماویه"
این کتاب بیانگر وضع گذشته و موجود کلّ کتابهای آسمانی است که با قرآن به خوبی مقایسه شده و نتیتجه اش این است که قرآن کتابی است کلّاً وحیانی و هرگز در نقطه یا اعرابی از آن تحریف و تغییری وارد نشده و خود برهانی است روشن بروحیانی بودن ممتازش و در مقابل آن کتابهای آسمانی دیگر اعم از تورات و انجیل و ملحقات این دو است که کلّا دست تحریف آنها را زیر و زبر کرده و مطالبی برخلاف عقل، علم، حسّ و وحی به عنوان وحی در آنها گنجانده است.
5ـ "الفقهاء بین الکتاب و السّنه"
این کتاب مسائلی چند را که مورد اختلاف فقیهان شیعه و سنّی و نیز مورد اختلاف در میان فقیهان هردو مذهب می باشد، مورد بحث قرار داده که آیات احکامی قرآن را به عنوان "قال الله" و نظرات مخالف فقیهان را به عنوان "یقولون" مورد گفتگو و بررسی قرار داده است.
6ـ "اصول الاستنباط بین الکتاب و السّنه"
این کتاب گرچه نامش اصول است، ولی چون برمبنای استنباط از کتاب و سنّت می باشد، بخش مهمی از اصول حوزوی را بی اصل دانسته و حدود صد قاعده ی فقهی از آیاتی قرآنی به دست آورده است و اصولاً اصول معمولی را بدعتی ناخواسته درمیان فقیهان دانسته است و معنای این اصول جعلی مرسوم که بسیاری از آن برخلاف کتاب و سنّت است، این است که خدا ندانسته و نتوانسته احکام خود را برای مکلفان بیان کند، از این رو فقیهان برمبنای ادلّه ی عقلیشان، دائماً با هم در تضادّ و تناقض اند و با خیال "ظنی الدلاله" بودن قرآن، فقه سنّتی را که خود در درونش پوسیده است، پوسیده تر کرده اند و در نتیجه فقهی دین، عقل و علم گریز برای مکلفان ایجاد کرده اند، حال آنکه قرآن و سنّت قطعیه عقل، علم و دین پذیر است و در جمع فقه قرآنی دین پذیر می باشد که برمبنای فطرت و عقل سالم و علم ضروری با درجاتی زیاد به افکار مکلفان تبلوری مطلق داده است.
7ـ "علی و الحاکمون"
در مسابقه ی نوشتاری جهانی راجع به حضرت علی (ع) مولف، در حدود پنجاه روز این کتاب را تألیف کرد که نخست برمبنای خبرگان علمی حوزه ی نجف، درجه اول شناخته شد و سپس خطیب شهیر مرحوم سید جواد شُبَّر در جلسه ای در کربلا در جمع کثیری به عنوان معرفی نویسندگان این موضوع، کتاب اینجانب را به عنوان بهترین کتاب درباره ی علی (ع) معرفی کرد. ولی پس از آن با معارضه ی حکومت بعثی عراق، اجازه ی اعلام رتبه ی اول این کتاب داده نشد و اکنون برای چهارمین باردر سطح جهانی به چاپ می رسد.
چنانکه از نام این کتاب پیداست، مطالب مورد بحث، معرفی حکومت علوی (ع) است برمبنای کتاب و سنّت و مقایسه ی آن با سایر حکومت های جهانی که در نتیجه حکومت علوی که نسخه ی دوم حکومت محمدی (ص) است، در میان کل حکومت ها در طول تاریخ از تمامی جهات حاکمیت برتری دارد، به گونه ای که حاکمان کل زمان ها بایستی در برابر آن سرفرود آورده و شرمسار گردند.
8ـ "تاریخ الفکر و الحضاره"
این کتاب مجموعه ی دروسی است که در دانشکده ی الهیات شهر سور در لبنان بوده که تمامی افکار و تمدنهای بشری را در ابعاد شایسته اش مربوط به وحی ربانی دانسته، به ویژه وحی آخرین: قرآن که در جهت اصلاح افکار و تمدّنها، مرحله
ی پایانی را بیان داشته است.
9ـ "تفسیر موضوعی بین الکتاب و السّنه"
در این تفسیر که 30 مجلد است، کل موضوعات مهم قرآنی به صورت موضوعی مورد بحث قرار گرفته و از جمله 8 جلد آن فقه قرآنی است و بقیه ی مجلداتش درباره ی: توحید، معاد، رسالت، رسولان اولوالعزم هریک در یک جلد و درباره ی رسول گرامی اسلام (ص) دو جلد و نیز در موضوعات: خلفا از دیدگاه کتاب و سنّت دو جلد، علوم عصری و تجربی، اخلاق، عرفان، فلسفه و سایر موضوعات مهم در جمع سی جلدی مورد بحث قرار گرفته است. البته این تفسیر ان شاء الله در آینده چاپ خواهد شد.
ب) فارسی
1ـ "بشارات عهدین"
در حدود 50 سال پیش در 26 سالگی پس از فارغ التحصیل شدن ازدروس خارج حوزه ی علمیه ی قم، اقدام به تألیف این کتاب شد، موضوع بحث آن بشارتهای کتب آسمانی قبل درباره ی شریعت و پیامبر آخرین است که اکنون در این کتب در دسترس می باشد. این بشارتها به زبان اصلی کتب عهدین آمده و سپس ترجمه، تحلیل و نقد و بررسی کامل در مورد آنها صورت گرفته است.
در مقدمه تقریظی از مرحوم آیت الله العظمی آقای حاج شیخ محمد تقی آملی است که این کتاب را به عنوان برطرف کردن اسباب ایهام و پاکیزه ساختن وجه قویم دین مبین و موحوم آیت الله العظمی علامه طباطبائی صاحب تفسیر المیزان آن را آرزوی دیرینه در بقعه ی امکان معرفی کرده اند.
2ـ "ستارگان از دیدگاه قرآن"
سراسر این کتاب، بررسی اصل و چگونگی آفرینش از دیدگاه قرآن است به همراه مقایسه با علم جدید و با پرهیز از تحمیل نظریات علمی بر قرآن و این گونه بحث در نوع خود بی نظیر است و بسی دشوار که با دقّت در آیات مربوطه اش به این صورت در آمده است. تألیف آن در سال 1336 هجری شمسی انجام یافته است.
3ـ "اسرار، مناسک و ادلّه ی حج"
این کتاب حاصل دو سال اقامت در مکّه ی مکرّمه است که برحسب ضرورت پاسخگویی پرسشهای زائران بیت الله الحرام و نیز درسها و سخنرانی هایی که مولف در این مدت داشته و دارای سه بخش: مناسک، ادلّه و اسرار حج است که پایاپای یکدیگر مورد بررسی وسیع قرار گرفته و برای مجتهدان برهانی است مختصر و حاضر، و برای مقلدّان راهنمایی خودکفاست. تألیف در سال 1356 هجری شمسی در مکه مکرمه.
3ـ "آفریدگار و آفریده"
در این کتاب با ساده ترین بیان و جذّاب ترین روش، تمامی موارد اختلاف میان خداپرستان و مادّیین به میان آمده و با نامهای مستعار گفتگوهایی که عمدتاً حقیقت داشته و در این نوشته تکامل تالیفی یافته، نگارش یافته است.
این کتاب زمانی تالیف شده که تبلیغات مادیّین و کمونیستها، سراسر کشورمان را زیر پوشش گرفته و نیاز مبرمی به تالیف چنان مناظره ای بود و حدود پنجاه مرتبه چاپ و پخش شد و خود مختصرِ کتاب "حوار بین الهیین و المادّیّین" است. (تالیف سال 1338، تهران)
4ـ "ماتریالیسم و متافیزیک"
ترجمه ای از کتاب "حوار" توسط آقای محمد محمدی است که در میان چندین ترجمه ی چاپ شده مانند: "برخورد دو جهان بینی" و یا چاپ نشده، تیراژ بیشتری داشته و در سطح دانشگاه ها و دانشسراها، مورد مطالعه و تدریس قرار گرفته است.
5ـ "انقلاب اسلامی 1920 عراق"
بررسی ریشه های انقلاب اسلامی عراق و بیان فعالیتهای چشم گیر مرحوم آیت الله کاشانی و پدر بزرگوارشان و دیگران و قیام آیت الله کاشانی در ایران و جریان ایشان با مرحوم مصدّق به صورت تحلیلی در این کتاب انجام شده است.
6ـ "سپاه نگهبان اسلام"
پیرامون دو فریضه ی امر به معروف نهی از منکر و ابعاد سیاسی و اجتماعی آنها از نظر فقهی در سال دوم انقلاب اسلامی یعنی در سال 1358 تألیف شده است.
7ـ "مفسدین فی الارض"
بحثی است فقهی از دیدگاه کتاب و سنّت که تندرویهای گروهی بیخبر را کنترل می کند و کندرویهای گروه دیگر را به حرکت وامی دارد. (تالیف سال 1358)
8ـ "خاتم پیامبران، مسیح از نظر قرآن و انجیل، حکومت قرآن، دولت مهدی (عج)، گفتگویی در مسجد النبی"
این پنج کتاب، صفحاتی از موضوعات مورد بحث است که از چهل، پنجاه صفحه تجاوز نمی کند. (تالیف سالهای 1329 و 1330 در تهران)
9ـ "پیروزی اسرائیل چرا و شکست آن کی؟" و "نماز جمعه"
به ترتیب ترجمه هایی از کتابهای عربی مولف به نام های "لماذا انتصرت اسرائیل و متی تنهزم" و "علی شاطئ الجمعه" می باشد.
10ـ "آیات رحمانی"
پاسخی مختصر به کتاب "آیات شیطانی" است که دربرابر یاوه سرائیها و تهمتهای صددرصد دروغ و اهانتهای "سلمان رشدی" نوشته شده و موارد تهمت را که وحی، نبوت، جبرئیل، زنان پیامبر و خود پیامبر است، مورد بررسی قرار داده تا سیه روی شود آن که در او غش باشد. (تالیف سال 1368قم)
11ـ "مفت خواران"
گزارشی از ابعاد و چهره های گوناگون مفت خواری است که برای فرار از ربا و سایر درآمدهای نامشروع به نام کلاه شرعی حلال می کنند و یا اصلاً بدون کلاه، حقِّ شرعی وانمود می سازند.
12ـ "ولایت فقیهان یا حکومت صالحان"
بحثی درباره ی رهبری دوگانه ی سیاسی و فقاهتی از نظر اسلام است که آیا یک فقیه برای این دو زمینه کافی است یا بایستی شورایی از فقیهان و شوراهایی هم از متخصصان در هر فنّ برای اساس شرع و علم، کشور را اداره نمایند؟
13ـ "دعا از نظر قرآن"
بیان علت دعا و سبب عدم استجابت بسیاری از دعاها به همراه برخی از دعاها و ترجمه و توضیح آنها. (تالیف سال 1330 تهران)
14ـ "حقوق زن از دیدگاه قرآن و سنّت"
در این کتاب بررسی عمیق و عادلانه ای نسبت به حقوق زنان در برابر مردان شده که برمبنای قرآن و سنّت قطعی موافق قرآن راه میانه را پیموده ایم نه افراط غربی و نه تفریط شرقی و آنچه را موافق فطرت و عقلانیت صحیح می باشد، برمبنای دلالت قطعی قرآن بدون هیچگونه تحمیلی نسبت به حقوق زنان، مطالبی را بیان کرده ایم، اعم از حقوق فردی، اجتماعی، زناشویی و ... و چون مبنای ما در اصل قرآن است، اختلافات بسیاری با فقهای شیعه و سنّی درحقوق زنان و سایر احکام داریم، گرچه برخلاف شهرت، سیره، اجماع، اطباق و بلکه احیاناً برخلاف ضرورت فقه موجود که به دست ما رسیده است، می باشد.
15ـ "فقه گویا"
این کتاب در برابر فقه سنّتی و فقه پویا، گویای فقه قرآنی است که اختلافات زیادی با دو فقه نخستین دارد و تمامی مسائل مورد بحث که اختلافی است برمبنای دلالت قرآنی تبیین شده که هیچگونه قابل ردّ نیست.
16ـ "مسافران"
در این کتاب مساله ی نماز و روزه در سفر از جهاتی چند، به ویژه آیاتی قرآنی مورد بحث دقیق قرار گرفته و به طور خلاصه بیانگر این دو مساله است که اولاً سفر هرگز از روزه داری و اتمام رکعات نماز مانع نیست، ثانیاً فقط به هنگام خطر کیفیت ظاهری نماز تغییر می کند و نه کمّیت آن و سفری که بدون حرج یا عسر باشد هرگز موجب کم و کاستی در نماز و یا موجب افطار روزه نیست و در صورتی که سفری ضروری باشد و موجب حرج و یا عسر برای روزه داری گردد، در حرجش، روزه مستحب و در عسرش حرام است، چنان که در وطن نیز همینطور است روی این اصل، وطن یا سفر به خودی خود هرگز موجب قصر نماز و افطار روزه نیست وگرچه این مسئله چندان موافقی ندارد، ولی دلالت قطعی قرآنی بر این حقیقت گواه است.
17ـ "ترجمان قرآن"
این کتاب ترجمه ای است بسیار دقیق با نگرشی عمیق برای برگردان آیات قرآنی به زبان فارسی که دارای امتیازات زیرین است: 1) تمامی جهات آیات را دقیقاً مورد نظر قرار داده است که هرگز زیاده بر آنها یا کم در اصل ترجمان وجود ندارد و توضیحاتی مختصر در کروشه ها و مفصلترش در پاورقی ها وجود دارد. 2) مفسّر بدون هیچگونه تقلیدی از دیگر ترجمه ها یا تفسیرها مبنای محوری اش، در ترجمه و همینطور سایر کتب، قرآن است و بس که برمبنای تفسیر تسلسلی "الفرقان" و تفسیر موضوعی آن، به گونه ای خلاصه که در حوصله ی ترجمه است، نگارش یافته است و از هر دو نظر فصاحت و بلاغت لفظی و عمق معنوی در حد توان تالی تلو قرآن است و می توان گفت که ترجمه ی قرآن در عین وجوبش به علت جهانی بودن قرآن، بسیار مشکل و دارای شرایطی در هر دو بعد لفظی و معنوی است که کمتر یافت می شود، حتی بهترین تراجم قرآن به زبان فارسی بیش از بیست هزار غلط لفظی و معنوی دارند و ما به یاری حق سبحانه و تعالی بیش از پنجاه سال تفکر عمیق قرآنی را در این ترجمه به اختصار آورده ایم.
سپس تفسیر پنج جلدی فارسی، مشتمل بر تفسیر آیات عمیقتر قرآن، به پیوند آن تألیف گشته است.
18ـ رساله ی "توضیح المسائل نوین"
سه گونه به چاپ رسیده است، مرحله ی اخیرش که مفصلتر است در متن مشتمل بر مسائل مورد نیاز است که مورد اختلاف بوده و هست و ما با ادلّه ی قرآنی در متن و اشاراتی به احادیث موافق با قرآن و فتاوایی از فقیهان، مسائل مزبور را مطرح کرده ایم و چنانکه در تفسیر تسلسلی 30 جلدی "الفرقان" و نیز در تفسیر موضوعی که هشت جلدش مربوط به فقه قرآنی است، اصل محوری نظرات فقهی ما تنها قرآن و سنّت قطعیه است و بس و ما جوابگوی پرسشهایی درباره ی این احکام به طور دائمی هستیم.
